رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نایین گفت: «یکی از زیباترین آسیاب های آبی ایران پس از 25 سال در نایین کشف، مرمت و احیا شد.» "محمود مدنیان" افزود: آسیاب آبی ریگاره محمدیه یکی از شاهکارهای معماری منطقه نایین است که به دلیل تکنیک های فنی و عجیب در جهت احداث آن از آثار تاریخی مهم منطقه محسوب می شود.
وی تصریح کرد: «آسیاب آبی ریگاره با پیگیری های متعدد میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نایین بعد از 25 سال از دل خاک نمایان و احیا شد.» مدنیان گفت: «آسیاب ریگاره دارای قدمت تاریخی زیادی است که در گذشته با استفاده از آب قنات صدها سال فعالیت داشته است.» وی در ادامه افزود: «این بنای تاریخی با استفاده از تکنیک کند در دل زمین کنده شده و هیچ مصالح ساختمانی در آن دیده نمی شود و تماما با طول دست کم 130 متر و عمق 30 متر حفر شده است.»
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نایین گفت: «برای رسیدن به این آسیاب پس از عبور از راهرو بسیار عمیق و طویل آن با شیب بسیار تند به محل اصلی آسیاب به صورت چند اتاق و محل آرد کردن گندمک ها می رسیم.» وی گفت: «با توجه به حجم زیاد آب قنات مذکور در گذشته این آسیاب یکی از آسیاب های مهم منطقه محسوب می شده و تمامی شهرها و روستاهای اطراف را نیز سرویس دهی می کرده است.»
به گفته وی، تکنیک آن به این صورت بوده که آب قنات را در عمق 18 متری و سپس به طرف محوطه اصلی آسیاب و تنوره ای که بیش از 12 متر عمق داشته هدایت و در نتیجه آب قنات در عمق 30 متری و با فشار بالا پره های چرخ آسیاب را چرخانده و به فعالیت خود ادامه می داده است پس از آن آب را به وسیله سه کانال دیگر به قنات اصلی هدایت می کرده اند.
مدنیان افزود: «بنا مرداد 85، با تحقیقات و بررسی های متعدد توسط اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نایین کشف و بازگشایی شده و پس از آن ابتدا مرمت دالان های ورودی استحکام بخشی و مرمت شده و خاک های زایدی که سال های گذشته در این آسیاب ریخته شده و آن را محو کرده بود از آن خارج شد. در حال حاضر این بنا به صورت کامل مرمت شده است.وی در ادامه افزود: «با توجه به وجود آب قنات مذکور در صدد احیا و راه اندازی چرخ آسیاب به صورت اولیه بوده و در نظر داریم آسیاب بسیار جالب و زیبا را به موزه آسیاب تبدیل کنیم.»
